fimmtudagur, maí 08, 2014

Hvernig gengur söfnun lífsýna á Raufarhöfn?

Íslensk erfðagreining, áður óskabarn þjóðarinnar en nú í eigu bandarísks lyfjafyrirtækis, hefur sent pakka inná fjölmörg íslensk heimili og óskar eftir að fólk noti innihald pakkans til að bjarga smælingjanum (Íslenskri erfðagreiningu) um lífsýni. Til að fólki sé ljóst að hér er um einstætt björgunarafrek að ræða eru björgunarsveitarmenn sendir inná heimilin til að sækja lífsýnin og fá björgunarsveitirnar greitt fyrir þau lífsýni sem skilað er inn, en gangi björgunarsveitarmenn erindisleysu hús úr húsi fá þeir ekki neitt fyrir að berja dyra hjá óhjálplega fólkinu.

Við eigum auðvitað að vilja gera allt fyrir vísindin, sérstaklega Íslenska erfðagreiningu sem er alltaf næstum búið að lækna alla af krabbameini og allskonar. En vegna þess að ára Íslenskrar erfðagreiningar er talsvert löskuð (sjá hér fyrir neðan um Decode) þá hefur einhver ímyndar-markaðs-hópeflissnillingurinn áttað sig á því að með því að kaupa einhvern með betri ímynd til að taka þátt í lífsýnasöfnuninni þá stæðist fólk ekki mátið, og að velvilji í garð Landsbjargar er mikill. Því hver segir nei við góðlegum björgunarsveitarmanni sem við vitum að fórnar öllu til að bjarga okkur ef svo ber undir? Hver sendir hann eða hana burt án þess að hann fái borgað fyrir heimsóknina? (Svar: ég, jafnvel þótt hann eða hún dæsi mæðulega eða setji upp hvolpaaugun. Ég er reyndar ekki ein um að setja spurningamerki við þessa tilhögun, enda ætti „þátttaka í öllum læknisfræðilegum rannsóknum að vera sjálfviljug og án utanaðkomandi þvingunar eða samfélagslegs þrýstings“.)

Fyrir þau sem hafa gleymt sögu Íslenskrar erfðagreiningar (Decode) er ágætt að rifja upp að þegar það fór á hlutabréfamarkað urðu Íslendingar kátir því þarna sáu þeir tækifæri til að bjarga heiminum (frá öllum mögulegum sjúkdómum) – og auðvitað græða í leiðinni (þetta er gömul saga og ). Það voru reyndar ekki bara einstaklingar sem fjárfestu í fyrirtækinu — og fóru flatt á því — heldur tók Raufarhafnarhreppur sig til á árunum 1999 og 2000 og fór út í umfangsmikil hlutabréfakaup og keypti meðal annars hlutabréf í Decode (líka í Oz, sællar minningar, það fór líka voða vel). Raufarhafnarhreppur hafði verið með best stæðu sveitarfélögum landsins en varð næstum gjaldþrota við þessi viðskipti, rétt hékk á horriminni með yfirdráttarlánum á yfirdráttarlán ofan.

Áður en Raufarhafnarhreppur fór að braska með hlutabréf bjuggu 407 íbúar á Raufarhöfn. Þremur árum síðar hafði þeim fækkað niður í 296, nú búa þar 200 manns, hinir fluttu burt, kannski suður, kannski einhverjir beinlínis útaf því að sveitarfélagið var fjárhagslega í rúst. Og einhverjir núverandi Raufarhafnarbúar eða brottfluttir fyrir sunnan fá kannski björgunarsveitarmann heim til sín að sækja lífsýni fyrir það góða fyrirtæki Íslenska erfðagreiningu. Ætli þeir reiði glaðir fram pakkann til Kára, eða finnst þeim kannski lúalegt að vera settir í þá stöðu að þurfa að segja góðviljaða björgunarsveitarmanninum að hann hafi farið erindisleysu og hann fái hvorki lífsýni né greitt fyrir ferðina?

Hvort ætli verði ofaná, hjá Raufarhafnarbúum og Íslendingum almennt, velviljinn í garð björgunarsveitanna eða óbeitin á aðferðinni sem er notuð til að styrkja Íslenska erfðagreiningu — rétt eina ferðina?

Efnisorð: ,