Alþjóðlegur baráttudagur kvenna
Hægt miðar í baráttu fyrir jafnrétti í heiminum. Hvergi hefur því alveg verið náð. Norðurlöndin eru sannarlega framarlega í flokki og hefur margt áunnist en þó er gríðarlega langt í land á ýmsum sviðum. Hér, eins og allstaðar annarstaðar í heiminum, eru konur fórnarlömb kynferðisbrota og ofbeldis. Baráttan á Íslandi er margþætt og snýr að kynbundnu ofbeldi, launakjörum, tækifærum til starfa, vali á fólki í forystu (fyrirmyndir barnanna sem eiga að erfa landið), markaðsetningu kvenlíkamans og ýmsu fleira. Öll þessi málefni eru mikilvæg.
Bágar aðstæður kvenna annarstaðar á hnettinum kalla á aðgerðir sem við höfum þegar komið í kring á Norðurlöndum og Vesturlöndum almennt: aðgengi að getnaðarvörnum, kosningaréttur, réttur til að vinna, meðgöngu- og mæðrahjálp og svo má lengi telja. Við getum ekki hætt okkar jafnréttisbaráttu þó þær hafi af ýmsum ástæðum í heimalöndum þeirra setið eftir, vonandi náum við að ryðja brautina fyrir þær líka. En það er ekki þar með sagt að við þurfum að láta allt yfir okkur ganga þangað til öll þjóðríki veita konum full réttindi, ekki frekar en lýðræði er lagt af þar til allar þjóðir taka upp lýðræði.
Mig langar til að nefna nokkur atriði sem vonandi eru til marks um að barátta kvenna á Íslandi sé að bera árangur.
Jafnréttislögin sem sett voru í febrúar.
Jafnréttisstofa fær loks vald sem verður vonandi til þess að fyrirtæki kveinka sér undan athugasemdum hennar í stað þess að láta sér fátt um finnast. Eins og í fyrri jafnréttislögum er ætlast til þess að fyrirtæki og stofnanir þar sem starfa fleiri en 25 starfsmenn að jafnaði á ársgrundvelli skulu setja sér jafnréttisáætlun eða samþætta jafnréttissjónarmið í starfsmannastefnu sína. Skal þar m.a. sérstaklega kveðið á um markmið og gerð áætlun um hvernig þeim skuli náð til að tryggja starfsmönnum launajafnrétti, að konur jafnt sem karlar geti sótt um störf, að tryggja að konur og karlar njóti sömu möguleika til endurmenntunar, símenntunar og starfsþjálfunar og til að sækja námskeið sem haldin eru til að auka hæfni í starfi eða til undirbúnings fyrir önnur störf. Þetta hafa fyrirtæki hunsað í stórum stíl en nú getur Jafnréttisráð semsagt gengið eftir þessum áætlunum og beitt dagsektum (allt að 50.000 á dag) sé þeim ekki skilað.
Auk þess er sagt í lögunum að við skipun í nefndir, ráð og stjórnir á vegum ríkis og sveitarfélaga skal þess gætt að hlutfall kynjanna sé sem jafnast og ekki minna en 40% þegar um fleiri en þrjá fulltrúa er að ræða. Þetta gildir einnig um stjórnir opinberra hlutafélaga og fyrirtækja sem ríki eða sveitarfélag er aðaleigandi að.*
Hæstiréttur endursendi mál nauðgarans á Hótel Sögu til héraðsdóms Reykjavíkur. Bent var á að ekki væri hægt að sýkna manninn fyrir að hafa ályktað að bláókunnug kona vildi kynlíf með honum bara útaf því að hún tók ekki sérstaklega fram að hún vildi það ekki. Héraðsdómur Reykjavíkur vinsamlega beðinn um að vinna betur vinnuna sína. Vonandi veldur þetta viðhorfsbreytingu þar á bæ og hefur áhrif á dóma í framtíðinni.
Hæstiréttur tók ekki mark á aumingjalegri málsvörn Jóns Ragnarssonar, margfalds nauðgara sem hefur stundað að ganga í skrokk á konum; hann var dæmdur í fimm ára fangelsi. Auðvitað væri betra að hann sæti inni mun lengur, en þetta er samt þungur dómur miðað við aðra dóma sama eðlis.**
Aðrir nauðgarar munu líka sitja inni árum saman: Anthony Lee Bellere var dæmdur í fjögurra ára fangelsi fyrir nauðganir og vörslu barnakláms. Og aftur segi ég: hann hefði átt lengri dóm skilið og sannarlega á að fullnýta refsirammann en fjögur ár er samt helvíti gott, miðað við hvernig dómar hafa verið. Reyndar fengu nauðgararnir tveir á Laugaveginum fimm ár hver – kannski eru dómar að þyngjast, svona smátt og smátt? Anthony Lee Bellere þrætti fyrir allt – að þekkja stelpurnar, hafa hitt þær – en fékk þó þetta þungan dóm, þessir tveir á Laugaveginum reyndu sitthvora aðferðina; annar þóttist ekkert muna vegna áfengisdrykkju en hinn laug uppá fórnarlamb sitt hverri sögunni á fætur annarri.
Einhvern daginn get ég vonandi talið upp fleira; að konur séu jafnmargar körlum í stjórnum, fái sömu laun og sömu tækifæri og að ofbeldi gegn konum þekkist ekki lengur. En þangað til skiptir máli að setja lög og sjá til þess að farið sé eftir þeim. Og þeir sem lengst ganga í að brjóta lög, fái fangelsisdóm.
--
* Þetta er auðvitað skref í rétta átt en ég skil reyndar ekki afhverju 40% voru látin nægja, ef það á að fara fram á jafnrétti þá hefði átt að vera 50%.
** Jón nauðgari Ragnarsson þóttist ekki hafa stjórn á sér vegna heilaskaða, en þó svo hann ætti erfitt með að stjórna skapi sínu af þeim orsökum ætti hann að geta forðast að stofna til sambanda við konur eða vera einn með þeim í íbúð sinni.
*** Ég hirði ekki um að nefna nöfn þeirra, þeir munu ekki vera búsettir hér það sem eftir er, enda útlendingar. Sem gæti reyndar skýrt af hverju þeir fengu þyngri dóm en Jón Ragnarsson og Anthony Bellere.
Bágar aðstæður kvenna annarstaðar á hnettinum kalla á aðgerðir sem við höfum þegar komið í kring á Norðurlöndum og Vesturlöndum almennt: aðgengi að getnaðarvörnum, kosningaréttur, réttur til að vinna, meðgöngu- og mæðrahjálp og svo má lengi telja. Við getum ekki hætt okkar jafnréttisbaráttu þó þær hafi af ýmsum ástæðum í heimalöndum þeirra setið eftir, vonandi náum við að ryðja brautina fyrir þær líka. En það er ekki þar með sagt að við þurfum að láta allt yfir okkur ganga þangað til öll þjóðríki veita konum full réttindi, ekki frekar en lýðræði er lagt af þar til allar þjóðir taka upp lýðræði.
Mig langar til að nefna nokkur atriði sem vonandi eru til marks um að barátta kvenna á Íslandi sé að bera árangur.
Jafnréttislögin sem sett voru í febrúar.
Jafnréttisstofa fær loks vald sem verður vonandi til þess að fyrirtæki kveinka sér undan athugasemdum hennar í stað þess að láta sér fátt um finnast. Eins og í fyrri jafnréttislögum er ætlast til þess að fyrirtæki og stofnanir þar sem starfa fleiri en 25 starfsmenn að jafnaði á ársgrundvelli skulu setja sér jafnréttisáætlun eða samþætta jafnréttissjónarmið í starfsmannastefnu sína. Skal þar m.a. sérstaklega kveðið á um markmið og gerð áætlun um hvernig þeim skuli náð til að tryggja starfsmönnum launajafnrétti, að konur jafnt sem karlar geti sótt um störf, að tryggja að konur og karlar njóti sömu möguleika til endurmenntunar, símenntunar og starfsþjálfunar og til að sækja námskeið sem haldin eru til að auka hæfni í starfi eða til undirbúnings fyrir önnur störf. Þetta hafa fyrirtæki hunsað í stórum stíl en nú getur Jafnréttisráð semsagt gengið eftir þessum áætlunum og beitt dagsektum (allt að 50.000 á dag) sé þeim ekki skilað.
Auk þess er sagt í lögunum að við skipun í nefndir, ráð og stjórnir á vegum ríkis og sveitarfélaga skal þess gætt að hlutfall kynjanna sé sem jafnast og ekki minna en 40% þegar um fleiri en þrjá fulltrúa er að ræða. Þetta gildir einnig um stjórnir opinberra hlutafélaga og fyrirtækja sem ríki eða sveitarfélag er aðaleigandi að.*
Hæstiréttur endursendi mál nauðgarans á Hótel Sögu til héraðsdóms Reykjavíkur. Bent var á að ekki væri hægt að sýkna manninn fyrir að hafa ályktað að bláókunnug kona vildi kynlíf með honum bara útaf því að hún tók ekki sérstaklega fram að hún vildi það ekki. Héraðsdómur Reykjavíkur vinsamlega beðinn um að vinna betur vinnuna sína. Vonandi veldur þetta viðhorfsbreytingu þar á bæ og hefur áhrif á dóma í framtíðinni.
Hæstiréttur tók ekki mark á aumingjalegri málsvörn Jóns Ragnarssonar, margfalds nauðgara sem hefur stundað að ganga í skrokk á konum; hann var dæmdur í fimm ára fangelsi. Auðvitað væri betra að hann sæti inni mun lengur, en þetta er samt þungur dómur miðað við aðra dóma sama eðlis.**
Aðrir nauðgarar munu líka sitja inni árum saman: Anthony Lee Bellere var dæmdur í fjögurra ára fangelsi fyrir nauðganir og vörslu barnakláms. Og aftur segi ég: hann hefði átt lengri dóm skilið og sannarlega á að fullnýta refsirammann en fjögur ár er samt helvíti gott, miðað við hvernig dómar hafa verið. Reyndar fengu nauðgararnir tveir á Laugaveginum fimm ár hver – kannski eru dómar að þyngjast, svona smátt og smátt? Anthony Lee Bellere þrætti fyrir allt – að þekkja stelpurnar, hafa hitt þær – en fékk þó þetta þungan dóm, þessir tveir á Laugaveginum reyndu sitthvora aðferðina; annar þóttist ekkert muna vegna áfengisdrykkju en hinn laug uppá fórnarlamb sitt hverri sögunni á fætur annarri.
Einhvern daginn get ég vonandi talið upp fleira; að konur séu jafnmargar körlum í stjórnum, fái sömu laun og sömu tækifæri og að ofbeldi gegn konum þekkist ekki lengur. En þangað til skiptir máli að setja lög og sjá til þess að farið sé eftir þeim. Og þeir sem lengst ganga í að brjóta lög, fái fangelsisdóm.
--
* Þetta er auðvitað skref í rétta átt en ég skil reyndar ekki afhverju 40% voru látin nægja, ef það á að fara fram á jafnrétti þá hefði átt að vera 50%.
** Jón nauðgari Ragnarsson þóttist ekki hafa stjórn á sér vegna heilaskaða, en þó svo hann ætti erfitt með að stjórna skapi sínu af þeim orsökum ætti hann að geta forðast að stofna til sambanda við konur eða vera einn með þeim í íbúð sinni.
*** Ég hirði ekki um að nefna nöfn þeirra, þeir munu ekki vera búsettir hér það sem eftir er, enda útlendingar. Sem gæti reyndar skýrt af hverju þeir fengu þyngri dóm en Jón Ragnarsson og Anthony Bellere.
posted by at 11:27 e.h.
<< Home