Boston Legal böggar Bush

Einn er sá þáttur á Skjá einum sem mér hugnast betur en aðrir. Það er Boston Legal. Jújú, það er svosem það sama uppá teningnum þar og í öðrum þáttum; allar konurnar ungar grannar og glæsilegar. Og þær eru allar í stuttum pilsum og með skyrtuna fráhneppta. Áreitnin sem þær verða fyrir á vinnustaðnum er svo mögnuð að setja þurfti eldri konu í starf einkaritara Alans Shore, bara til að halda honum á mottunni. En burtséð frá því þá hefur þessi þáttur ýmislegt sér til ágætis. (Allar Hollywood myndir og sjónvarpsþættir eru stappfullir af stereótýpum og hallærislegri framkomu við konur, það er hinsvegar ekki oft sem þeir hafa neitt sér til ágætis.) Í Boston Legal eru nefnilega oft mjög umdeild mál tekin fyrir og reifuð, yfirleitt af Alan Shore sjálfum (sem er unaðslega leikinn af James Spader) og er líklega vandfundinn sá mainstream sjónvarpsþáttur, sem annars gengur út á spé og stelpur í stuttum pilsum, sem tekur slík mál fyrir. (Þess ber að geta að eitt meginþema þáttanna er reyndar ekki sætar stelpur heldur hin blússandi hómóerótík milli Alan Shore og Denny Crane.)

Í einum þættinum var tildæmis kona sem ætlaði í mál við bandaríska herinn fyrir að plata bróður hennar til að skrá sig til herþjónustu, halda honum svo lengur en til stóð í Írak þar sem hann lést við að sinna verkefni sem hann hafði ekki hlotið þjálfun til. Þrátt fyrir góðar röksemdir þá kom í ljós að bandaríski herinn er undanþeginn málsóknum af þessu tagi og málinu var því vísað frá. Samt var þátturinn snilld. Það náðist nefnilega að koma því að (sem Michael Moore hefur líka bent á) að Bandaríkjaher platar illa upplýst ungmenni til að skrá sig í herinn á röngum forsendum. Og það komst vandlega til skila að það sé ekki hægt að kæra herinn fyrir eitt eða neitt.

Reyndar er það svo, í þáttunum, að í hvert einasta sinn sem eldfim málefni eru tekin fyrir (umdeild mál innan Bandaríkjanna og þá oftar en ekki mál sem Bush-stjórnin er gagnrýnd fyrir), þá tapar hinn góði málstaður, sbr. að konan gat ekki farið í mál við herinn. Það er örugglega gert til þess að ekki sé hægt að gagnrýna þáttinn fyrir einhliða áróður því alltaf er hægt að benda á að umdeildu málin fari halloka og Bush og félagar vinni öll mál. Sem er ótrúlega útsmogið og snjallt af þáttagerðarfólkinu.

Í nýjasta þættinum er t.d. kona frá Nepal sem missti fóstur vegna þess að Bandaríkjastjórn dró til baka fjárframlög til heilsugæslu sem hún sótti á þeim forsendum að hvatt hefði verið til fóstureyðinga með auglýsingu á vegg heilsugæslunnar. Kom fram að frá og með Mexíkó ráðstefnu yfirlýsingunni – Mexico City Policy – árið 1984 hefði Reagan stjórnin neitað fjárstyrkjum til þeirra sem annars hefðu hlotið þá utan Bandaríkjanna á sviði ‘fjölskylduráðgjafar' (undir það flokkast víðtæk heilsugæsla til kvenna og ungbarna), væri á nokkurn hátt hvatt til fóstureyðinga eða þær framkvæmdar. Bandaríkjastjórn hefur annars stutt við fjölskylduráðgjöf víða um heim. En hér var fyrirslátturinn sá að með Mexíkó-skilyrðunum væri verið að reyna að koma í veg fyrir skipulagðar fóstureyðingar eins og í Kína. Bush eldri hélt þessari stefnu en Clinton afnam þetta skilyrði 1993 á fyrsta degi sínum í embætti og skiptir þar mestu afstaða hans til fóstureyðinga sem kvenréttindamáls. Fyrsta verk Georg W. Bush var að setja aftur þetta skilyrði í gildi sinn fyrsta dag í embætti í janúar 2001 og það var sömuleiðis vegna afstöðu hans til kvenréttinda og fóstureyðinga en ekki vegna athæfis kínverskra stjórnvalda.

Rúm 30 ár eru síðan hæstiréttur Bandaríkjanna komst að þeirri niðurstöðu að fóstureyðingar ættu að vera frjálsar. (Hinn frægi Roe vs. Wade dómur frá 1973) Alla tíð síðan hefur hópur ofsatrúarmanna og andstæðinga kvenréttinda unnið að því að snúa þeim úrskurði við. Nú á seinna kjörtímabili Bush yngri hefur hann sett tvo nýja hæstaréttardómara í embætti og eru þeir báðir harðlínumenn að hans skapi og andsnúnir fóstureyðingum. Nái Bush að koma enn einum af sínum mönnum þar inn má búast við að hæstiréttur komist að þeirri niðurstöðu að fóstureyðingar eigi að vera ólöglegar – og eigi að banna þær í öllum fylkjum Bandaríkjanna – og séu þar engin undanskilin enda þótt enginn vilji sé fyrir slíku banni í einstaka ríkjum.

Á þetta var bent í Boston Legal þættinum sem sýndur var nú í vikunni. Ennfremur að Mexíkó-skilyrðið sé kallað „global gag rule“ því með því sé Bandaríkjastjórn að múlbinda önnur ríki til að þegja um fóstureyðingar, og vinni Bandaríkjastjórn þannig gegn tjáningarfrelsi sem þeim sjálfum er svo heilagt. Og hræsnina sem felist í því. Fyrst og fremst var þátturinn afar góð umfjöllun – þó á afmörkuðu sviði væri – um afstöðu Bandaríkjastjórnar til fóstureyðinga.

Í Bandaríkjunum eru eins og staðan er nú „frjálsar fóstureyðingar.“ (Á Íslandi eru fóstureyðingar ekki frjálsar, meira um það seinna.) Í raun er mjög erfitt að komast í fóstureyðingu í mörgum fylkjum enda mikil andstaða við þær og margir læknar þora ekki að framkvæma þær af ótta við að vera drepnir fyrir vikið. Stór sjúkrahús, rekin af trúfélögum, neita sum hver að framkvæma fóstureyðingar og kannski ekki öðrum spítölum að dreifa á stóru svæði. Fóstureyðingar eru þar að auki ekki ókeypis og kostnaðurinn vex mörgum ungum stúlkum í augum, sérstaklega þeim sem ekki treysta sér til að segja nákomnum frá og geta því ekki beðið um fjárhagsaðstoð frá þeim. Verst er þó ástandið í Suður-Dakóta, þar náði kaþólskur ríkisstjóri að banna fóstureyðingar alfarið í öllu fylkinu, var þó aðeins einn staður sem framkvæmdi þær. Engar undantekningar eru leyfðar nema líf konunnar sé í hættu, en ekki vegna nauðgana eða sifjaspella. Með þessari lagasetningu er Suður-Dakóta að knýja fram lögsókn sem svo hæstiréttur verður að úrskurða um og vonast andstæðingar fóstureyðinga til að þá verði Roe vs. Wade dómurinn felldur úr gildi.

Auk þess sem ég finn til með konum í Bandaríkjunum vegna þessa síversnandi ástands, þá hef ég um hríð haft áhyggjur af því að þrengt yrði að rétti kvenna til fóstureyðinga hér á landi. Sú ríkisstjórn – sem er reyndar nýfarin frá völdum – sem vildi allt gera til að ganga í augun á Bush, þar með talið að skrifa uppá stuðningsyfirlýsingu með stríði, finnst mér allt eins líkleg til að ráðast gegn rétti kvenna. En kannski er hættan liðin hjá eins og ríkisstjórnin. Framsóknarflokkurinn sækir nokkuð fylgi til sérstrúarsafnaða og ofsatrúarfólks eins og þess sem sér um sjónvarpsstöðina Omega og Sjálfstæðisflokkurinn á vís atvæði þar á bæ líka. Á Omega er massífur áróður í gangi gegn fóstureyðingum (meira um það síðar) og spurning hvort ríkisstjórnin færi að daðra við trúarnöttarana með því að koma á móts við þá á þeim nótum. En ríkisstjórnin – sú gamla – stóð sig nú sæmilega í að efla réttindi samkynheigðra og það er klárlega ekki eftirsóknarvert fyrir Omega-liðið, svo kannski þarf ekki að hafa áhyggjur. Og kannski þarf ekki heldur að hafa áhyggjur af einstaka frjálshyggjupostula sem alltíeinu og uppúrþurru segir að fóstureyðingar séu slæmar, heldur líta á það sem undantekningu sem sanni regluna að Íslendingar séu almennt og upp til hópa hlynntir réttinum til fóstureyðinga.

Við verðum samt að vera á verði og fylgjast vel með því sem er að gerast í Bandaríkjunum. Við öpum margt upp eftir þeim, bæði gott og slæmt. Eitt af því góða sem við höfum fengið frá þeim er Boston Legal.